Polyester, günümüzde sıklıkla kullanılan bir tür yapay (sentetik) liftir. Çoğunlukla tekstil alanında kullanılır. Polimer kategorisinde ya da özel olarak ana bağları içinde ester fonksiyonel grupları içeren yoğuşma polimerleridir, şeklinde de açıklanabilir. Doğada bulunduğu halde, genel olarak tüm polietilen tereftalat ve polikarbonat bulunduran sentetik polyesterlerin içinde bulunduğu kapsamlı bir alanı vardır.
Polyester sözcüğü aslen, imalatı liften yapılmış olan kumaşın karşılığıdır. Lifleri genellikle pamuk liflerinden; daha iyi ve spesiyal kumaşların/giysilerin üretiminde kullanılır. Farklı liflerle karıştırılarak tafta, organze ve saten gibi birçok kumaşın üretiminde de kullanılabilir. Aynı zamanda tek başına da kullanımı oldukça yaygındır.
Pamuk lifiyle karıştırılması en çok tercih edilen yöntemdir. Yün, akrilik, ipek, viskoz ve keten türündeki liflerle ile de bir arada kullanılabilir. Ticari adları; İngiltere’de Terylene, Trevira, ABD’de Dacron, Almanya’da Diolen ve Türkiye’de Perilen olarak geçmektedir. Üretimi kolaydır ve aynı zamanda doğal liflere oldukça yakın bir yapısı vardır. Pamuk lifine oldukça benzer, pamuğa olan ihtiyacın giderek artması ile polyester liflerindeki kullanım da artmıştır. Dialkol ve dikarboksilik asitlerinin kondenzasyonu ile üretilen polyesterin kimyevi yapısı 3 grupta incelenebilir.
1. Polietilen tereftalat (PET),
2. Poli-1.4 sikloheksil-dimetilen-tereftalat (PCDT),
3. Modifiye polyester.
Polyester Liflerinin (PES) Üretimi
PET polyester lifleri iki farklı metot ile üretilir. İlk olarak, başlangıç maddesi etilen glikol ve dimetiltereftalattan alınır. Diğer metotta ise, başlangıç maddesi etilen glikol ve tereftalik asitten alınır. Ham madde Polimerleştirilir, soğutulduktan sonra alınır ve ufak modüller şeklinde kesilerek üretilir. 260 °C’de eriyen polimer, yumuşak eğirme sistemi ile filament şekline getirilir. Bu filamentlere dirençlerinin yükselmesi için, çekme-germe işlemi uygulanır.
Fiziki Özellikleri
1. Genişlik Kesiti ve Boyuna Görünüşü: Mikroskop ile bakıldığında düz bir çizgi halinde görünür. Enine kesiti ise yuvarlak şekildedir.
2. Renk ve Parlaklık: Polyester liflerinin üretimi çoğunlukla beyaz olarak yapılır. Parlak olmasına rağmen gerektiğinde yarı mat ve mat olarak da üretimi yapılabilir.
3. İncelik ve Uzunluk: İstenilen uzunlukta üretilebilir. Kullanım amacına göre filament ya da kesikli (stapel) olarak da tercih edilebilir.
4. Direnci: Üretim şekli polyesterin direncini etkileyen en önemli unsurdur. Filament şekilde bulunan polyester liflerinin direnci 4-7 gr/denye arasındadır.
5. Nem Çekme Özelliği: Nem çekme oranı oldukça düşük bir liftir. Bu oran %0,2-0,8 arasında değişiklik gösterir.
6. Sürtünme Direnci: Sürtünmeye karşı olan dirençleri oldukça yüksektir. Ancak, PES kumaşlar için tüylenme sorunu oluşabilir.
7. Elastiklik ve Yaylanma Özelliği: esneme kabiliyetleri iyi olan liflerdir. Yaylanma kabiliyetleri ise daha da iyidir. Filament olarak üretilen polyester liflerinin uzama nicelikleri %15-30 arasında iken, kesikli halde olan liflerin uzama nicelikleri %30-50 arasındadır.
8. Hacimsel Yoğunluk: Tikel ağırlıkları 1.38 gr/cm³ oranındadır.
Kimyevi Özellikleri
1. Kimyevi Moleküllerden Tesir Alma Oranı: Asidik maddelere, kuru temizleme için kullanılan çözücülere ve beyazlatıcılara karşı oldukça dirençlidir. Ancak, kuvvetli alkaliler ile teması durumunda hasar görür.
2. Çevresel Etkenlere Karşı Direnç Oranı: Güneş ışığına karşı gösterdiği direnç diğer sentetik liflere göre daha yüksektir. Bu sebeple de perdelik kumaş olarak iyi bir seçenektir. Ancak uzun süre güneş ışığına maruz kalması liflerde hasara neden olabilir. Çeşitli haşereler liflerde kolay kolay, herhangi bir hasar oluşturamaz.
3. Elektriklenme Özelliği: İletkenlik özelliği çok düşük olduğu için statik elektrikle yüklenir.
4. Isıya Karşı Direnci: Erime noktaları 250°C’dir. Polyester ürünleri kolay kolay buruşmadığı için, düşük ısıda ve kısa sürede ütülemek daha doğru olur. Ütü için kullanılması önerilen sıcak 140 °C’dir.
5. Yanma Özelliği: Yanıcı maddelerle teması durumunda, alevi çekerek erir. Ardında kimyevi bir koku ve siyah is bırakır. Küle dönüşmüş hâli krem rengi, boncuk şeklinde ve sert yapıdadır.
Polyester Lifinin Kullanım Alanları
Giyim alanının yanında oldukça yaygın bir kullanımı vardır. Saf bir şekilde kullanılabileceği gibi çeşitli liflerle karıştırılarak da kullanılabilir.
Tekstil: Takım elbise, dış giyim için sıklıkla kullanılır.
Ev Tekstili: Yatak ve masa örtüsü, yastık, perdelik kumaş ve halı gibi birçok farklı kullanım alanına sahiptir.
Endüstriyel Kullanım Alanları: Balık ağı, otomobil lastikleri, halat, dikiş ipliği ve yelken bezi olarak kullanımı yaygındır.